To συγκεκριμένο κείμενο, αποτελεί αναδημοσίευση από το βιβλίο «Εδώ Κάποτε – Συμβολή στην Ιστορία της Ηλιούπολης» του ερευνητή τοπικής ιστορίας Πάνου Τότσικα (Εκδόσεις ΚΨΜ, 2005). Στο πλαίσιο του εορτασμού των 100 χρόνων από την ίδρυση του 1ου συνοικισμού Ηλιουπόλεω το 1925, ο κ. Τότσικας προχώρησε σε μια ευγενική κίνηση, επιτρέποντας την ψηφιακή δημοσίευση αποσπασμάτων του βιβλίου του στο ilioupxedt01.bmwp.dev.
Στα τέλη του 19ου αιώνα (1896), η Αθήνα ήταν μια πόλη με 123.000 περίπου κατοίκους. Γύρω στα 1920 ο πληθυσμός της ανέρχεται στους 293.000 κατοίκους.
Με τη Μικρασιατική Καταστροφή (1922), στην Αθήνα και μόνο, προκύπτει η ανάγκη να στεγαστούν 125.000 πρόσφυγες. Έτσι στα πλαίσια μιας κρατικής προσπάθειας αποκατάστασης και στέγασης των προσφύγων, κατά την περίοδο 1923 – 1928, κτίζονται στις παρυφές της Αθήνας και εκτός σχεδίου, μια σειρά συνοικισμοί, μεταξύ των οποίων και οι Βύρωνας – Καισαριανή – Υμηττός.
Ωστόσο, πέρα από τους πρόσφυγες, την περίοδο αυτή σημειώνεται στην Αθήνα μια συρροή νέων κατοίκων, πράγμα που δίνει τη δυνατότητα σε ορισμένους επιτήδειους επιχειρηματίες να ξεκινήσουν ένα μεγάλης κλίμακας οικοπεδεμπόριο, δημιουργώντας κάποιους “ιδιωτικούς συνοικισμούς”.
Όπως αναφέρει ο Κ. Μπίρης στο βιβλίο του “Αι Αθήναι από του 19ου εις τον 20ον Αιώνα“:
«οι επιχειρηματίες αυτού του είδους, είτε έχοντες στην κυριότητά τους μεγάλη έκταση γης κοντά στα όρια της πόλεως, είτε εξασφαλίζοντας εκ των προτέρων τη δέσμευσή της ύστερα από ειδική συμφωνία με τους ιδιοκτήτες, συνέτασσαν ένα ρυμοτομικό σχέδιο αυτοτελούς συνοικισμού, το υπέβαλλαν στην υπηρεσία των σχεδίων πόλεων του Υπουργείου και πετύχαιναν την έγκρισή του με Διάταγμα, άλλοτε εκπληρώνοντας εν μέρει τις προϋποθέσεις του νόμου και άλλοτε χωρίς τις προϋποθέσεις αυτές. Ακολούθως, με συναρπαστικές διαφημίσεις στις εφημερίδες, πωλούσαν αγρούς ή βραχότοπους σαν οικόπεδα. Έτσι προέκυψαν μέσα σε μια δεκαετία οι συνοικισμοί Κυπριάδου, Ψυχικού, Ηλιούπολης, Χολαργού και Γαργητού».
Η Ηλιούπολη, είναι λοιπόν ένας από αυτούς τους «ιδιωτικούς συνοικισμούς» που προέκυψαν όπως ακριβώς περιγράφει ο Κ. Μπίρης, σαν αποτέλεσμα της «ιδιωτικής πρωτοβουλίας», χωρίς να εκπληρώνονται οι στοιχειώδεις προϋποθέσεις, και κυρίως ύστερα από μια εκπληκτική για την εποχή της διαφημιστική καμπάνια.
Η Δημιουργία της Ηλιούπολης
Από τα υπάρχοντα στοιχεία, προκύπτει ότι η ιδέα να δημιουργηθεί ένας “ιδιωτικός συνοικισμός” στην περιοχή της σημερινής Ηλιούπολης, ανήκει σε έναν κτηματομεσίτη, τον Δ. Τζερετζούλια.
Κατ’ αρχήν ο Τζερετζούλιας έρχεται σε επαφή με το Αλ.Νάστο και στήνει μια εταιρεία με τίτλο “Παμπούκης – Πάγκαλος – Τζερετζούλιας και Σία”. Στη συνέχεια παρεμβαίνει ο Παύλος Δρανδάκης. Διαλύεται η πρώτη εταιρεία και συγκροτείται το 1924 από τους Δρανδάκη – Πάγκαλο η ομόρρυθμος “Εταιρεία Αγροτικών και Αστικών Συνοικισμών” (Ε.Ε.Α.Α.Σ. και Σία), με τρίτο μέλος το Δ. Τζερετζούλια.
Μετά τη σύσταση της Εταιρείας, με συμβολαιογραφική πράξη, συμφωνήθηκε να παραδώσει ο Αλ. Νάστος σε τρία χρόνια στην Εταιρία έκταση πάνω από 12.000 στρέμματα επί της δυτικής πλευράς του Υμηττού, εκτός από μια περιοχή που θα παρέμενε σ’ αυτόν.
Έτσι, στις 24/6/1925, ο Αλ. Νάστος πουλάει στην Εταιρεία 1.030 στρέμματα, που τα ονομάζει «μέρος του κτήματος Καρά». Στο συμβόλαιο αυτό, ο Νάστος αναφέρει σαν ανατολικό όριο του κτήματος Καρά, την κορυφή του Υμηττού.
Από τις πρώτες ενέργειες της Εταιρείας είναι να φτιάξει ένα ρυμοτομικό σχέδιο. Όπως αναφέρει ο Κ. Μπίρης, συντάκτης του ρυμοτομικού σχεδίου Ηλιούπολης ήταν ο αρχιτέκτονας Αριστομένης. Βάλβης.
Όσον αφορά την ονομασία “Ηλιούπολη”, αυτή απ’ ό,τι φαίνεται, οφείλεται στον Αιγυπτιώτη Π. Δρανδάκη από «νοσταλγική διάθεση» για την ομώνυμη πόλη της Αιγύπτου, που βρίσκεται 10 χιλιόμετρα ΒΑ του Καΐρου και είχε ιδρυθεί το 2895 π.Χ. προς τιμή του Θεού Ρα (Ήλιου).
Ακολουθήστε το Ilioupolinews.gr στο Facebook και στο Google News για να μαθαίνετε πρώτοι τα τελευταία νέα από την Ηλιούπολη.
